Ludzie w pracy

Ludzie dysponujący określonym zasobem umiejętności i doświadczenia produkcyjnego oraz materialno rzeczowe czynniki niezbędne do przekształcenia dóbr przyrody w produkty stanowią łącznie siły wytwórcze społeczeństwa. Siły wytwórcze charakteryzują stopień opanowania przez człowieka sił przyrody, wykorzystania jej praw przez społeczeństwo do produkcji dóbr materialnych. Proces produkcji jest procesem społecznym, dokonuje się bowiem w społeczeństwie ludzkim, mającym pewną strukturę klasową, stosunki własnościowe, prawne itp. Między ludźmi tworzą się w tym procesie określone stosunki, którym nadajemy nazwę stosunków produkcji. Głównym elementem stosunków produkcji w społeczeństwie są formy własności środków produkcji, stanowiące o tym, w rękach jakiej klasy społecznej znajdują się podstawowe środki produkcji. Siły wytwórcze społeczeństwa oraz jego stosunki produkcji tworzą sposób produkcji, będący jednością rzeczowych i społecznych elementów procesu produkcji. Przedstawione kategorie: praca, przedmioty pracy, środki pracy, środki produkcji, siły wytwórcze, stosunki produkcji i sposób produkcji — należą do podstawowych kategorii marksistowskiej ekonomii politycznej. Kategorii tych jest oczywiście znacznie więcej, a omawiać je będziemy w toku całego kursu ekonomii politycznej.